پوسیدگی دندان برای هر فردی تجربه‌ای دردناک محسوب می‌شود. پوسیدگی دندان از رایج‌ترین مشکلات بهداشتی در جهان است. این مشکل به ویژه در کودکان و نوجوانان که اغلب سلامت دهان خود را امری بدیهی می‌دانند شایع است.
پیشگیری از پوسیدگی دندان باید در همه سنین آموزش و تمرین داده شود. همه ما با توصیه‌های معمول برای مسواک زدن و استفاده روزانه از نخ دندان برای جلوگیری از پوسیدگی دندان آشنا هستیم. با این حال پیشگیری از پوسیدگی دندان می‌تواند کاری دشوار باشد به ویژه برای کودکان خردسال که علاقه زیادی به خوراکی‌های شیرین دارند. نمی‌توان انکار کرد که معاینات منظم دندانپزشکی می‌تواند به تشخیص پوسیدگی دندان‌ها قبل از ایجاد یا در مراحل اولیه کمک کند. در صورت تشخیص به موقع می‌توان از درمان مناسب استفاده کرد.
پوسیدگی دندان چگونه ایجاد می‌شود؟
حفره‌های داخل دندان‌ها هنگام شروع پوسیدگی دندان ایجاد می‌شوند. اگر نتوانید بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید یا مرتباً از میان وعده یا نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های شیرین استفاده کنید، باکتری‌های مضر در دهان تجمع می‌یابند.
این باکتری‌ها شروع به ایجاد پلاک می‌کنند و به مرور زمان موجب خراب شدن دندان می‌شوند. پوسیدگی دندان نواحی روی سطح سخت دندان‌های شما هستند که به طور دائمی آسیب دیده‌اند. این نواحی به مرور زمان شروع به ایجاد حفره یا سوراخ می‌کنند.
اگر پوسیدگی دندان‌ها درمان نشوند وضعیت بدتر خواهد شد. حفره‌های دندان به آرامی بزرگ‌تر می‌شوند و لایه‌های عمیق‌تر دندان‌ها با گذشت زمان تحت تأثیر قرار می‌گیرند. پوسیدگی و آسیب ناشی از حفره‌های دندان فقط می‌تواند به مرور زمان بدتر شود و منجر به بروز دندان درد شدید، عفونت و در نهایت افتادن دندان گردد.
راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان، حفره‌های داخل دندان، درد و عفونت مواردی است که امیدواریم هرگز تجربه نکنیم. به منظور محافظت کامل از دندان و لثه در برابر پوسیدگی و آسیب، همیشه سلامت دهان و دندان خود را در اولویت قرار دهید.
معاینات منظم دندانپزشکی، مسواک زدن، استفاده روزانه از نخ دندان و به حداقل رساندن میزان قند مصرفی می‌توانند به حفظ لبخندی زیبا کمک کنند. قبل از اینکه پوسیدگی دندان به مشکلی بزرگ تبدیل شود که نیاز به درمان دارد، از وقوع آن جلوگیری کنید.
دندانپزشکان از اهمیت بهداشت دهان و دندان شما اطلاع دارند و می‌کوشند به شما در حفظ لبخندی سالم و شاد کمک کنند.
در ادامه به چند نکته ساده جهت پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها و بروز سایر مشکلات بهداشت دهان و دندان اشاره شده است. رعایت این موارد می‌تواند به شما در حفظ دندان‌ها و داشتن لبخندی زیبا کمک کند.
روش صحیح تمیز کردن دندان‌ها
دهان شما میزبان میلیاردها میکروارگانیسم است که قندهای موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها را مصرف می‌کنند و به رشد خود ادامه می‌دهند. محصول جانبی این فرآیند مواد زائدی به صورت بیوفیلم است که به آن پلاک دندانی نیز می‌گویند.
هنگامی که پلاک شروع به تشکیل می‌کند، میکروارگانیسم‌ها می‌توانند برای مدت زمان طولانی روی دندان شما بچسبند، اسید تولید کنند و باعث ساییدگی و در نهایت پوسیدگی دندان‌ها شوند. این باکتری‌ها همیشه در دهان باقی نمی‌مانند بلکه می‌توانند به راحتی موجب ایجاد آلودگی در سایر قسمت‌های بدن شوند.
بهترین راه برای مقابله با هر گونه باکتری مضر در دهان و ایجاد مشکل، مسواک زدن منظم مخصوصاً بعد از غذا و قبل از خواب می‌باشد. زیرا در طول این مدت ذرات غذا داخل دهان باقی می‌مانند.
دهانشویه
استفاده از دهانشویه آنتی‌باکتریال می‌تواند برای از بین بردن باکتری‌های موجود در دهان مفید باشد. دهانشویه علاوه بر تمیز کردن دهان موجب ایجاد بوی خوش نیز می‌گردد.
مسواک نرم
انجمن دندانپزشکی آمریکا توصیه‌هایی را برای کمک به بهبود اثربخشی مسواک زدن ارائه داده است. به منظور جلوگیری از صدمه زدن به لثه‌ها استفاده از مسواک با موی نرم و اعمال فشار ملایم از سوی این انجمن توصیه می‌شود.
با قرار دادن مسواک در زاویه ۴۵ درجه و حرکت دادن آرام آن به جلو و عقب تمام سطوح دندان‌های خود را مسواک بزنید. از نوک مسواک می‌توان برای تمیز کردن سطوح داخلی دندان‌ها و با حرکت دادن آن به بالا و پایین استفاده کرد.
زبان نیز می‌تواند محلی برای تجمع باکتری باشد. برای تمیز نگه داشتن زبان و همچنین داشتن تنفسی خوشبو زبان خود را نیز مسواک بزنید. تمیز بودن ابزاری که برای مسواک زدن استفاده می‌کنید نیز بسیار مهم است، بنابراین حداقل هر ۳ تا ۴ ماه یکبار مسواک خود را تعویض کنید.
پنیر بخورید
برخی محققان معتقدند که کازئین، پروتئینی که در پنیر یافت می‌شود، ممکن است خاصیت محافظتی داشته باشد. این خاصیت باعث سلامت دندان‌ها می‌شود و می‌تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کند. تحقیقات نشان داده‌اند که سطح کلسیم در دهان پس از خوردن پنیر افزایش می‌یابد. بخشی از دندان‌ها از کلسیم تشکیل شده‌اند، بنابراین افزایش سطح کلسیم بزاق به رمینرالیزاسیون و در عین حال پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند.
جویدن آدامس
مدت‌هاست که جویدن آدامس بدون قند برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی دندان توصیه می‌شود. به نظر می‌رسد آدامس‌های بدون قند حاوی زایلیتول (جایگزین طبیعی قند) در این زمینه پیروز میدان هستند. زایلیتول در مقابله با پوسیدگی دندان بسیار مؤثر است و از وقوع آن جلوگیری می‌کند. باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی دندان می‌شوند نمی‌توانند از زایلیتول برای رشد و تولید اسید استفاده کنند. زایلیتول در شکل آدامس یا قرص نعناع تأثیر بیشتری دارد و باید روزانه به میزان ۵ گرم سه تا پنج بار در روز مصرف شود.
استفاده از نی
وقتی نوبت به پیشگیری از پوسیدگی دندان می‌رسد، مسلماً نوشابه‌های شیرین و اسیدی انتخاب عاقلانه‌ای نیستند. اما طی مطالعه‌ای که در دانشگاه تمپل فیلادلفیا انجام شده است شما می‌توانید با استفاده از نی هنگام نوشیدن میزان آسیب به دندان‌های سالم را به حداقل برسانید، به خصوص اگر اجازه ندهید که نی با دندان تماس پیدا کند. هرچند دندانپزشکان توصیه می‌کنند استفاده از نی چراغ سبزی برای نوشیدن مقادیر زیادی از نوشابه‌های شیرین و اسیدی نیست. زیرا این نوع نوشابه‌ها علاوه بر دارا بودن کالری زیاد خطر پوسیدگی دندان را نیز به دنبال خواهند داشت. بهتر است هنگام نوشیدن نوشابه‌های گازدار یا حاوی قند از نی استفاده کنید. اما بهترین راه، کاهش مصرف این مواد است.
مراجعه منظم به دندانپزشک
تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها و معاینات منظم دهان و دندان باید حداقل هر شش ماه یکبار انجام شوند. اگر مستعد ابتلا به مشکلات دندانپزشکی هستید یا مشکلی دارید که نیاز به توجه بیشتری دارد، ممکن است دندانپزشک خانوادگی شما مراجعات منظم به مطب را توصیه کند.
اگر از همه گزینه‌های موجود برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، هجوم باکتری و بیماری اطمینان ندارید، دندانپزشک می‌تواند توصیه‌هایی مختص نیازهای شما ارائه دهد. همچنین دندانپزشک می‌تواند به شما در دستیابی به لبخندی زیبا و ماندگار کمک کند.
سیلانت دندان
بسیاری از دندانپزشکان برای جلوگیری از پوسیدگی دندان استفاده از سیلانت را توصیه می‌کنند. سیلانت یک پوشش محافظ است که روی سطح دندان‌های پشتی اعمال می‌شود. سیلانت‌های دندان روشی عالی برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی دندان هستند. یکی از حساس‌ترین سطوح دندان در برابر پوسیدگی، سطح جوندگی است که در آن شیارها، حفره‌ها و شکاف وجود دارند. تمیز کردن کامل پلاک و باکتری کاری بسیار دشوار است به ویژه هنگامی که شیارها عمیق‌تر باشند. با مهر و موم این قسمت از دندان با ماده رزینیِ دارای قابلیت روان‌شدن از دسترسی و رشد باکتری‌ها و در نهایت ایجاد پوسیدگی دندان جلوگیری می‌شود.
میزان خطر پوسیدگی دندان
برخی افراد بسته به رژیم غذایی، ژنتیک و سبک زندگی بیشتر در معرض خطر بروز پوسیدگی دندان هستند. برای تعیین میزان خطر، متخصص دندانپزشکی باید آزمایشی جامع از دندان‌ها و لثه‌های شما انجام دهد.
مهم است که حداقل هر ۶ ماه یکبار جهت معاینه به دندانپزشک مراجعه نمایید تا متخصص دندانپزشکی بتواند پاکسازی عمیق دندان‌های شما را به همراه معاینه دهان انجام دهد.
اگر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ایجاد پوسیدگی دندان هستید، ممکن است مجبور شوید غالب اوقات به دندانپزشک مراجعه نمایید. همچنین می‌توانید در مورد میزان خطر پوسیدگی دندان خود با یک متخصص دندانپزشکی مشورت کنید. دندانپزشک شما را در خصوص میزان پوسیدگی دندان و تغییراتی که می‌توانید در سبک زندگی یا رژیم غذایی برای بهبود بهداشت دهان و دندان انجام دهید، راهنمایی خواهد کرد.
مصرف قند را کاهش دهید
یک قهوه یا چای گرم دقیقاً همان چیزی است که گاهی اوقات برای شروع روز به آن نیاز داریم. اما بیشتر اوقات نوشیدنی‌ها و غذاهایی که مصرف می‌کنیم حاوی مقدار زیادی قند هستند. در صورت مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی قند مانند آب میوه‌ها یا نوشیدنی‌های اسیدی مانند قهوه و چای همراه با شیر و شکر اضافه به دندان‌های شما آسیب بیشتری خواهد رسید.
باکتری‌های موجود در دهان برای رشد و نمو به مواد قندی احتیاج دارند. ما با در دسترس قرار دادن قندها برای این باکتری‌های دهانی به تسریع این روند کمک می‌کنیم. در صورت نیاز به مصرف نوشیدنی کافئین‌دار در صبح سعی کنید آن را زیر ۲۰ دقیقه مصرف کنید و از افزودن کرم یا شکر اضافی خودداری نمایید. پس از اتمام نوشیدنی، دهان خود را سریع بشویید.
آب بنوشید
آب گزینه‌ای سالم به عنوان یک نوشیدنی است. نوشیدن آب حاوی فلوراید اضافی، روشی عالی برای محافظت از دندان‌ها در برابر پوسیدگی است.
آب یکی از سالم‌ترین گزینه‌ها است که برای بقای انسان ضروری است. آب اجازه انتشار مواد مغذی در بدن را می‌دهد، مواد زائد را از بین می‌برد و درخشش طبیعی به پوست می‌بخشد.
نوشیدن آب به شستشو و از بین بردن ذرات غذا بعد از هر وعده کمک می‌کند. نوشیدن آب حاوی فلوراید می‌تواند به سلامت و استحکام دندان‌ها و جلوگیری از ایجاد پوسیدگی دندان کمک کند.
نخ دندان را فراموش نکنید
مهم نیست که روش مسواک زدن ما چه میزان خوب است، در هر حال دستیابی به فضاهای بین دندان‌ها تقریباً ناممکن است. ذرات مواد غذایی نیز دقیقاً داخل همین فضاهای تنگ قرار می‌گیرند.
استفاده از نخ دندان یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین روش‌ها برای از بین بردن هر نوع ماده غذایی است که می‌تواند بین دندان‌ها گیر کند. با نخ دندان قادر به تمیز کردن دو طرف دندان هستید، محلی که مسواک به راحتی نمی‌تواند به آن برسد.
حتی در صورتی که مشغول انجام کار دیگری باشید، کشیدن نخ دندان آسان است. سعی کنید از نخ دندان بعد از وعده‌های غذایی و قبل از خواب استفاده کنید. همچنین بهتر است کشیدن نخ دندان را همزمان با مسواک زدن انجام دهید.
ترک سیگار
سیگار کشیدن یکی از دلایل اصلی ابتلا به سرطان ریه و مجموعه‌ای از بیماری‌های پزشکی است که تقریباً به همه اندام‌های بدن آسیب می‌رساند. جای تعجب نیست که سیگار کشیدن برای سلامت عمومی شما بسیار مضر است.
سیگار کشیدن و استعمال دخانیات از مضرترین عوامل برای سلامت دهان و دندان شما محسوب می‌شوند. سیگار کشیدن می‌تواند منجر به بروز بیماری لثه، سرطان دهان، از دست دادن دندان و ایجاد لکه روی دندان‌ها شود. سعی کنید از هر راه ممکن این عادت مضر را ترک کنید.