انجام ایمپلنت دندان می‌تواند روشی بسیار مناسب برای افرادی با دندان‌های آسیب دیده و از بین رفته باشد. دلیل اینکه این روش امروزه تا این حد مورد استقبال قرار گرفته است شباهت آن با دندان طبیعی از نظر زیبایی و عملکرد است. ازجمله آخرین تکنولوژی‌های مورد استفاده در ایمپلنت دندان می‌توان به سفارشی سازی تاج ایمپلنت با استفاده از چینی و اتصال چینی به فلز یا زیرکونیوم اشاره کرد. ایمپلنت دندان با توجه به ظاهر و حس طبیعی گزینه‌ای رایج و توصیه شده برای افرادی است که می‌خواهند دندان‌های آسیب دیده یا از بین رفته‌ی خود را جایگزین کنند.
ایمپلنت دندان چیست؟
ایمپلنت دندان روشی برای جایگزین کردن دندان‌های از بین رفته و تقویت استحکام استخوان فک است. این روش تنها مقاصد زیبایی ندارد. از بین رفتن دندان‌ها می‌تواند باعث ایجاد پلاک و انتشار باکتری‌ها شده و منجر به تحلیل استخوان فک و عقب رفتن لثه‌ها شود. با انجام ایمپلنت فضای خالی بین دندان‌های شما پر شده و علاوه بر استحکام بیشتر فک، جویدن غذا و حرف زدن شما به حالت عادی باز می‌گردد.
ایمپلنت دندان از سه بخش تشکیل شده است:
- تاج: یا همان دندان مصنوعی. تاج ایمپلنت معمولاً از جنس چینی و یا ترکیبی از چینی با یک فلز یا زیرکونیوم ساخته می‌شود. بعضاً کل تاج از جنس زیرکونیوم ساخته می‌شود.
- پایه یا میانه: پایه ایمپلنت که معمولاً از جنس تیتانیوم یا زیرکونیوم سفید ساخته می‌شود، بخشی است که تاج دندان را به ریشه‌ی ایمپلنت متصل می‌کند. این بخش معمولاً با استفاده از پیچ‌های مخصوص در سر جای خود محکم می‌شود.
- ریشه: این بخش از ایمپلنت با استفاده از عمل جراحی در استخوان فک نصب می‌شود تا بتواند دندان را نگه دارد. این بخش معمولاً از جنس تیتانیوم ساخته شده و طراحی آن به شکلی است که استحکام کافی در استخوان فک را داشته و به هیچ عنوان حرکت نکند. این کار باعث جلوگیری از حرکت دندان‌های دیگر برای پر کردن جای خالی دندان اصلی خواهد شد.
شاخصه‌های متمایز کننده ایمپلنت‌های دندانی
دو نوع اصلی ایمپلنت دندان وجود دارد. ایمپلنت یک مرحله‌ای و ایمپلنت دو مرحله‌ای. ایمپلنت‌ها به صورت اندوستئال و ساب پریوستئال انجام می‌شوند. ایمپلنت‌ها تفاوت‌های کوچکی با یکدیگر خواهند داشت. ممکن است جنس آن‌ها از زیرکونیوم یا تیتانیوم بوده و شکل سر ایمپلنت به صورت شش ضلعی یا هشت ضلعی باشد.
ایمپلنت یک مرحله‌ای
این نوع از ایمپلنت برای نصب نیازمند تنها یک مرحله عمل جراحی خواهد بود. در این روش ریشه‌ی بلندتری با استفاده از عمل جراحی در استخوان فک بیمار نصب شده و سر آن از لثه بیرون قرار داده می‌شود. سپس لثه‌ها بخیه زده شده و پس از چند ماه بهبودی، پایه ایمپلنت و تاج موقتی بر روی آن نصب می‌شوند. برای انجام این کار نیازی به عمل جراحی نخواهد بود.
ایمپلنت دو مرحله‌ای
این نوع از ایمپلنت برای نصب به دو مرحله عمل جراحی نیاز خواهد داشت. در مرحله‌ی اول ریشه‌ی ایمپلنت در استخوان فک نصب شده و لثه‌ها بخیه زده می‌شوند. چند ماه پس از بهبودی عمل جراحی دیگری انجام شده و سر ایمپلنت از لثه‌ها خارج می‌شود. سپس پایه و تاج موقتی بر روی آن نصب خواهند شد.
اندوستئال
این نوع از ایملپنت معمولاً با نام ایمپلنت اندوسئوس شناخته می‌شود. این ایمپلنت‌ها که شکلی شبیه به پیچ یا استوانه دارند درون استخوان فک قرار می‌گیرند. این نوع از ایمپلنت به عنوان جایگزینی برای بریج یا دندان مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. رایج‌ترین نوع ایملپنت دو مرحله‌ای، ایمپلنت اندوستئال می‌باشد.
ساب پریوستئال
به منظور ثابت نگه داشتن دندان مصنوعی در افرادی که ارتفاع استخوان فک آن‌ها کم است از این نوع ایمپلنت استفاده می‌شود. این ایمپلنت معمولاً به صورت یک مرحله‌ای نصب شده و بر روی استخوان فک و در بین بافت لثه قرار می‌گیرد. بدین ترتیب سر ایمپلنت از لثه بیرون بوده و می‌تواند دندان مصنوعی را نگه دارد. در افرادی که ارتفاع استخوان فک آن‌ها کم بوده و نمی‌توانند یا نمی‌خواهند تحت عمل جراحی برای بازسازی آن قرار بگیرند از این ایمپلنت استفاده می‌شود.
انواع تاج‌های دندان
تاج‌های دائمی در جنس‌های فولاد ضد زنگ، فلزات یکدست (مثل طلا و آلیاژهای دیگر)، چینی جوش خورده به فلز، تمام رزین و تمام سرامیک وجود دارند.
- فولاد ضد زنگ: این تاج‌ها که از قبل ساخته شده‌اند معمولاً به عنوان تاج موقتی بر روی دندان‌های دائمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تاج از دندان یا پرکردگی آن تا زمان ساخته شدن تاج دائمی با جنس دیگر محافظت می‌کند.
- فلزات: آلیاژهای مورد استفاده در ساخت تاج دندان معمولاً درصد زیادی طلا یا پلاتین داشته و یا آلیاژهای دارای فلزات پایه (مثل کبالت کرومیوم و نیکل کرومیوم) خواهند بود. تاج‌های فلزی نیروهای وارد شده در اثر جویدن و گاز گرفتن را به خوبی تحمل کرده و از نظر فرسایش بیشترین عمر را خواهند داشت. همچنین شکستگی و ترک خوردگی در تاج‌های فلزی به ندرت ایجاد می‌شود. تنها مشکل این تاج‌ها رنگ فلزی آن‌هاست. این تاج‌ها بهترین گزینه برای دندان‌های آسیا هستند که از دیدرس افراد خارج است.
- چینی جوش خورده به فلز: این نوع از تاج‌ها را می‌توان هم رنگ با دندان‌های مجاور آن ساخت (برخلاف تاج‌های فلزی). یکی از مشکلات این تاج‌ها، احتمال شکستگی و ترک خوردگی بخش چینی تاج است. این نوع تاج‌ها به همراه تاج‌های سرامیکی، بیشترین شباهت ظاهری را به دندان‌های طبیعی خواهند داشت. البته ممکن است بخش فلزی این تاج به شکل یک خط تیره به خصوص در محل اتصال دندان به لثه دیده شود. این مشکل در صورت عقب رفتن لثه‌ها تشدید خواهد شد. برای دندان‌های جلو و عقب و همچنین بریج‌های طولانی که برای استحکام بیشتر نیاز به فلز دارند این تاج‌ها می‌توانند گزینه‌ی مناسبی باشند.
- تمام رزین: این تاج‌ها نسبت به انواع دیگر قیمت کمتری دارند. با این حال با گذشت زمان ساییده شده و نسبت به تاج‌های چینی فلزی در خطر بیشتری برای شکستگی قرار دارند.
- تمام سرامیک یا تمام چینی: این تاج‌ها بهتر از هر مدل دیگری می‌توانند ظاهر طبیعی دندان‌ها را بازیابی کنند. همچنین می‌توانند گزینه‌ی مناسبی برای افراد حساس به فلز محسوب شوند. می‌توان از تاج‌های تمام سرامیک برای دندان‌های جلو و عقب استفاده کرد.
- موقتی یا دائمی: تاج‌های موقتی را می‌توان در مطب دندانپزشک ساخت در حالی که تاج‌های دائمی باید در لابراتوارهای دندانسازی ساخته شوند. معمولاً تاج‌های موقتی از جنس مواد آکریلیک یا فولاد ضد زنگ ساخته شده و تا زمان آماده شدن تاج دائمی در لابراتوار، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تاج‌های پیچی یا تاج‌های سیمانی
نحوه‌ی نصب تاج بر روی ایمپلنت فاکتور مهمی در روند کلی درمان خواهد بود. دو روش اصلی برای نصب تاج بر روی ایمپلنت وجود دارند. استفاده از پیچ یا استفاده از سیمان. این روش‌ها مزایا و معایب مخصوص به خود را داشته ولی نتایج هر دو عالی خواهند بود.
هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را خواهند داشت. نصب تاج با استفاده از پیچ با وجود اینکه برداشتن آن ساده‌تر بوده و نیازی به سیمان ندارد ممکن است همیشه قابل انجام نباشد. چراکه این روش به حالت استخوان‌ها وابسته است. در صورتی که پیچ نصب شده پس از پایان کار نمایان باشد ممکن است نتیجه کار از نظر زیبایی مورد قبول واقع نشود.
خبر خوب این که همیشه راه‌حلی وجود خواهد داشت. هزینه‌ی این دو روش برابر بوده و هردو نتایج عالی به همراه خواهند داشت. در زیر به تفاوت این دو روش اشاره خواهیم کرد:
تاج‌های سیمان شده
تاج‌های سیمان شده به شکل دو بخش مجزا بر روی دندان نصب می‌شوند. برای این کار ابتدا پایه (اباتمنت) با استفاده از پیچ بر روی ریشه ایمپلنت نصب شده و سپس تاج دندان بر روی اباتمنت سیمان می‌شود.
ظاهر این روش طبیعی بوده و نسبت به تاج‌های پیچ شده طبیعی‌تر به نظر خواهد رسید. در موارد نادر التهاب بافت‌های اطراف می‌تواند در پاسخ به سیمان ایجاد شود. همچنین گزینه‌های موجود برای برداشتن تاج محدود خواهند بود.
مزایا
تاج‌های سیمان شده به زاویه‌ی ریشه ایمپلنت وابسته نبوده و ظاهری طبیعی دارند. همچنین می‌توان در همه‌ی موارد از آن‌ها استفاده کرد.
معایب
در صورت نیاز، برداشتن ایمپلنت بسیار دشوار خواهد بود. همچنین ممکن است بافت‌های نرم اطراف تحت تأثیر سیمان قرار بگیرند.
تاج‌های پیچ شده
تاج‌های پیچ شده به طور مستقیم و با استفاده از یک پیچ به ریشه ایمپلنت متصل می‌شوند. در این روش بخش تاج و اباتمنت دندان با یکدیگر جوش خورده و یک بخش را تشکیل می‌دهند. درنتیجه در این روش نیازی به نصب جداگانه اباتمنت و استفاده از سیمان نخواهیم داشت.
پس از انجام ایمپلنت روزنه‌ای برای انجام تعمیرات بر روی تاج دندان در نظر گرفته می‌شود. این روزنه انجام تعمیرات سریع مثل شل شدن ایمپلنت را ممکن می‌سازد ولی باعث ایجاد خطراتی مثل شکستگی تاج چینی نیز خواهد شد. همچنین تاج‌های پیچ شده زیبایی ظاهری کمتری نسبت به انواع سیمان شده خواهند داشت.
مزایا
تاج‌های پیچ شده در صورت نیاز به آسانی برداشته می‌شوند. برای مثال ممکن است تاج دندان شل شده و نیاز به تغییر وضعیت داشته باشد.
معایب
بسته به هر مورد ممکن است روزنه دسترسی پیچ تاثیری منفی بر روی زیبایی ظاهری آن داشته باشد.
بهترین روش نصب تاج در هر بیمار متفاوت بوده و به شرایط و انتظارات او بستگی خواهد داشت که این تصمیم توسط متخصص ایمپلنت گرفته خواهد شد.
انتخاب تاج مناسب برای دندان‌های جلویی
اولین چیزی که افراد در اولین برخورد با فرد دیگر به آن توجه می‌کنند، ظاهر فرد است. بدشکل بودن دندان‌های فرد می‌تواند تاثیری منفی در آشنایی او با افراد دیگر داشته باشد. در زیر به چند نکته در مورد انتخاب تاج مناسب برای دندان اشاره خواهیم کرد:
جنس مورد استفاده رنگ تاج را مشخص می‌کند
تاج‌های فلزی به خصوص زمانی که بر روی دندان‌های جلویی نصب شوند ظاهری ناخوشایند خواهند داشت. استفاده از تاج‌های طلایی یا نقره‌ای برای دندان‌های جلو نیز امروزه منسوخ شده و دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. مگر اینکه فرد با قصد خاصی بخواهد از این تاج‌ها استفاده کند.
حتی تاج‌های چینی جوش خورده به فلز نیز در قاعده‌ی خود یک حلقه‌ی فلزی رنگ تیره خواهند داشت. رنگ تیره در خط لثه در واقع بخش فلزی تاج است که دیده می‌شود. اکثر افراد سعی می‌کنند تا حد امکان از این تاج‌ها استفاده نکنند چراکه این خط تیره رنگ توجه زیادی را به خود جلب می‌کند.
افراد معمولاً تاج‌های همرنگ با دندان‌های خود را ترجیح می‌دهند. رایج‌ترین این تاج‌ها چینی و سرامیک هستند چراکه ظاهر آن‌ها تا حد بسیار زیادی شبیه به دندان‌های طبیعی است. این تاج‌ها همچنین صیقلی و شفاف بوده و شبیه به مینای طبیعی دندان خواهند بود. درنتیجه تاج‌های سرامیکی و چینی رایج‌ترین گزینه‌ها برای افرادی هستند که می‌خواهند ایمپلنت آن‌ها ظاهری طبیعی داشته باشد.
چگونگی اتصال تاج به اباتمنت میزان طبیعی بودن ظاهر آن را مشخص می‌کند
تاج ایمپلنت با دو روش بر روی اباتمنت دندان نصب می‌شود. اولین روش استفاده از سیمان بوده که همرنگ دندان‌های طبیعی است. ایمپلنت‌های سیمانی نسبت به گزینه‌ی دوم که تاج‌های چند بخشی است، ظاهری بسیار طبیعی خواهند داشت.
در روش دوم تاج دندان با استفاده از پیچ بر روی اباتمنت نصب می‌شود که قابل رویت است. این گزینه معمولاً در دندان‌های آسیا استفاده شده و کاربرد کمی برای دندان‌های جلویی خواهد داشت.
عوامل تاثیرگذار بر طول عمر تاج ایمپلنت
پس از انجام موفق جراحی بر روی دندان عوامل مختلفی وجود دارند که بر طول عمر ایمپلنت شما تأثیر می‌گذارند. ازجمله این عوامل می‌توان به چگونگی استفاده از دندان‌ها، محل نصب ایمپلنت‌ها و رژیم غذایی و سبک زندگی اشاره کرد.
نحوه استفاده از دندان‌ها
برخی از عادت‌ها و اعمال غیر ارادی می‌تواند باعث فشار بیش از حد به تاج دندان شود. ازجمله این عادت‌ها می‌توان به جویدن یخ، گاز گرفتن اجسام سخت و دندان قروچه اشاره کرد. ورزش‌های تماسی نیز خطر شکستگی دندان را افزایش خواهند داد.
این فعالیت‌ها علاوه بر تاج ایمپلنت برای دندان‌های طبیعی شما نیز مضر خواهند بود ولی خوشبختانه ضرر کمی برای ریشه ایمپلنت خواهند داشت.
محل نصب ایمپلنت در دهان
محل نصب ایمپلنت در دهان میزان فشار وارده بر روی تاج آن در طول روز را مشخص خواهد کرد. قرار گرفتن ایمپلنت در محل دندان‌های آسیا یا پیش باعث فشار بیشتر بر روی آن‌ها خواهد شد.
رژیم غذایی و سبک زندگی
مصرف زیاد الکل و دخانیات سلامت دهان و دندان شما را به خطر خواهد انداخت و این سبک زندگی فشار بیشتری را نیز بر روی تاج دندان شما وارد خواهد کرد. به علاوه این عادات سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کرده و رشد باکتری‌ها در دهان را آسان‌تر می‌کنند. رشد و انتشار این باکتری‌ها در نهایت منجر به بیماری‌های لثه و پالپیت خواهد شد.
مصرف بیش از حد شکر و کربوهیدرات‌های فرآوری شده نیز باعث رشد سریع‌تر پلاک دندان و رشد بیشتر باکتری‌های مضر در دهان شده و آسیب‌های طولانی مدت ایمپلنت را محتمل می‌سازد. با وجود اینکه ایمپلنت شما نیازی به پر کردن نخواهد داشت چراکه دچار پوسیدگی نخواهد شد، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و مسواک نزدن مرتب می‌تواند باعث التهاب لثه شود.
تعویض تاج ایمپلنت
با گذشت زمان ممکن است تاج دندان شما نیاز به تعویض داشته باشد. ازجمله علائمی که می‌توانند نشان دهنده‌ی زمان تعویض تاج باشند می‌توان به تغییر رنگ تاج یا دندان‌های مجاور، شکستگی و ساییدگی آن اشاره کرد. مراجعه منظم به دندان پزشک می‌تواند شما را از تغییرات ایجاد شده که نیاز به رسیدگی بیشتر دارند مطلع سازد.